سندرم تونل کارپال چیست؟ علائم و روش درمان
سندرم تونل کارپال Carpal Tunnel Syndrome این بیماری باعث بی حسی، گزگز و درد در دست و ساعد می شود. این وضعیت زمانی رخ می دهد که عصب مدیان، یکی از اعصاب اصلی دست، هنگام عبور از مچ دست فشرده می شود. عصب مدیان که در طول بازو و ساعد قرار دارد، از مسیری به نام تونل کارپال در مچ دست می گذرد و به دست ختم می شود. عصب مدیان حرکت شست و همچنین تمام انگشتان به جز انگشت کوچک را کنترل می کند. سندرم تونل کارپال در صورت عدم درمان، پیشرفت می کند و اگر برای مدت طولانی درمان نشود، می تواند منجر به اختلال عملکرد دائمی در دست، از جمله از دست دادن حس و ضعف در انگشتان شود. بنابراین در صورت مشاهده علائم سندرم تونل کارپال، مشورت با پزشک متخصص ارتوپدی ضروری است.
علائم سندرم تونل کارپال چیست؟
اولین علامت سندرم تونل کارپال بی حسی در انگشتان دست است. بی‌حسی و سوزن سوزن شدن می تواند از دست تا شانه هم مشاهده شود، مخصوصاً در هنگام صبح، از آنجایی که این وضعیت بسته به وضعیت خوابیدن نیز قابل مشاهده است، باید توجه داشت که آیا ادامه دارد یا خیر. علائم سندرم تونل کارپال در طول کارهای معمول در طول روز هم مشاهده شود. علائم ممکن است در حین انجام کارهایی که شامل خم کردن مچ دست است، مانند رانندگی، خواندن و حمل اشیا، تشدید شوند. در مراحل اولیه بیماری، تکان دادن یا مالش دست ها ممکن است به احساس بهتر شدن کمک کند. اما پس از مدتی، چنین مداخلاتی ممکن است برای رفع خواب رفتگی کافی نباشد. همانطور که سندرم تونل کارپال پیشرفت می کند، علائمی مانند کوچک شدن حجم ماهیچه های دست و دشواری در گرفتن اشیا ایجاد شود و پیشرفت بیماری ممکن است منجر به درد و گرفتگی عضلات شود. پس از مدتی، به دلیل تحریک و فشار در اطراف عصب مدیان، عضلات آنطور که باید کار خود را نتوانند انجام دهند. این می تواند علائم دیگری مانند تکانه های عصبی، احساس کمتر در انگشتان دست و ضعف را ایجاد کند.
علائم سندرم تونل کارپال را می توان به شرح زیر خلاصه کرد:
- سوزش، خارش و سوزن سوزن شدن در کف دست و انگشتان،
- ضعف در دست ها و مشکل در گرفتن اشیا،
- احساس برق گرفتگی در انگشتان دست،
- احساس گزگز منتشر شونده به سمت بازو،
- درد در انگشتان دست و با احتمال کمتر در ساعد و بازو.
علل سندرم تونل کارپال
سندرم تونل کارپال ممکن است یک اختلال مادرزادی باشد یا ممکن است بعداً به دلیل حرکات مکرر مچ دست ایجاد شود. هر شرایطی که عصب مدیان را فشرده یا تحریک کند می تواند باعث این سندرم شود. حرکات تکراری مانند تایپ کردن و کار با کامپیوتر بعد از مدتی شروع به تاثیر بر مچ دست می کند. به‌ویژه کارهایی که در موقعیت‌هایی که دست‌ها پایین‌تر از مچ قرار دارند، ممکن است خطر ابتلا به سندرم تونل کارپال را افزایش دهد. بیماری هایی مانند آرتریت روماتوئید، دیابت و چاقی نیز احتمالاً باعث سندرم تونل کارپال می شوند. شکستگی مچ دست همچنین می تواند تونل کارپال را باریک کرده و عصب مدیان را فشرده کند. تورم و التهاب از عوامل ایجاد این بیماری در آرتریت روماتوئید و بارداری است.
سندرم تونل کارپال اغلب نه به یک دلیل، بلکه به دلیل ترکیبی از عوامل خطر متعدد رخ می دهد. مطالعات نشان داده اند که برخی شرایط با ایجاد تحریک و آسیب به عصب مدیان، عامل خطر را افزایش می دهند. به عنوان مثال، افرادی که فضای تونل کارپال از نظر آناتومیک کوچک‌تر هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سندرم تونل کارپ هستند. شکستگی یا دررفتگی که استخوان های کوچک مچ را تغییر شکل می دهد نیز می تواند باعث ایجاد سندرم تونل کارپال شود. جدای از این، عواملی که خطر را افزایش می دهند عبارتند از: یکی از اعضای درجه یک خانواده به همین بیماری مبتلا است و در مشاغلی که نیاز به حرکات مکرر مچ دارد کار می کند. احتمال ابتلا به سندرم تونل کارپال در نوازندگان، آرایشگران، خیاطان، نانواها و افرادی که جلوی کامپیوتر کار می کنند افزایش می یابد.
سندرم تونل کارپال چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص سندرم تونل کارپال با معاینه فیزیکی توسط پزشک امکان پذیر است. اما اگر پزشک لازم بداند ممکن است آزمایشات مختلفی را نیز انجام دهد. در طول معاینه، ابتدا با پرسش در مورد وضعیت سلامت عمومی، سابقه پزشکی و علائم، سابقه سلامت بیمار گرفته می شود. سپس پزشک آزمایش های فیزیکی مختلفی را روی دست و مچ بیمار مشکوک به سندرم تونل کارپال انجام می دهد. عصب مدیان لمس می شود یا تحت فشار قرار می گیرد تا بررسی شود که آیا باعث ایجاد گزگز می شود یا خیر. اگر مچ دست خم شده باشد و در وضعیت انعطاف پذیر قرار داشته باشد، از نظر بی حسی یا گزگز بررسی می شود. حساسیت نوک انگشتان با لمس نوک انگشتان با وسیله مخصوص در حالی که چشمان بیمار بسته است بررسی می شود. با چنین آزمایشاتی می توان سندرم تونل کارپال را تشخیص داد. در نتیجه آزمایش ها مشخص می شود که آیا وضعیت مورد شکایت سندرم تونل کارپال است یا خیر. با این حال، اختلال فشرده سازی عصبی که علائم مشابهی دارد نیز احتمال دارد. بنابراین، آزمایشاتی که توسط پزشک انجام می شود برای اطمینان از وضعیت مورد نیاز است.
اگر پزشک لازم بداند، ممکن است آزمایشات پیشرفته تری انجام شود. سندرم تونل کارپال را می توان با روش هایی مانند تست های الکتروفیزیولوژیک، اشعه ایکس، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی و سونوگرافی تشخیص داد. همچنین می توان از این تست ها برای تعیین شدت سندرم تونل کارپال استفاده کرد. علاوه بر این، آزمایش ها همچنین نشان می دهند که آیا عصب در معرض فشار از نقاط دیگر مثلا در گردن قرار دارد یا خیر و آیا سایر اعصاب تحت تأثیر قرار می گیرند یا خیر. آزمایش‌های پیشرفته به تعیین اینکه آیا بیماری دیگری وجود دارد که بر اعصاب تأثیر می‌گذارد و باعث سندرم تونل کارپال می‌شود، کمک می‌کند.
درمان سندرم تونل کارپال
روش درمان بسته به علائم فعلی و میزان پیشرفت بیماری تعیین می شود. روش‌های درمان فیزیکی ساده‌ای وجود دارد که می‌توان برای بیماران مبتلا به سندرم تونل کارپال که خطرات جدی ندارند، استفاده کرد. تغییر سبک زندگی یکی از آنهاست. اگر سندرم تونل کارپال ناشی از حرکات تکراری باشد، می‌توان در حین کارهای روتین، استراحت‌های مکرر انجام داد. ورزش های کششی و تقویتی نیز می توانند علائم سندرم تونل کارپال را تسکین دهند. پزشک ممکن است آتل را برای جلوگیری از حرکت مچ دست و کاهش فشار روی اعصاب توصیه کند.
در صورت لزوم، ممکن است از داروهای ضد التهابی یا تزریق استروئید برای کاهش تورم استفاده شود. اگر هیچ روش درمانی موثر نباشد، از جراحی استفاده شود. با جراحی آزادسازی تونل کارپ، اندازه تونل کارپال افزایش یافته و فشار روی عصب کاهش می یابد. به دلیل احتمال در خطر بودن دست، برای درمان فقط باید از روش های توصیه شده توسط پزشک ارتوپد استفاده کرد.
نوشته:
متخصص ارتوپدی،
فلوشیپ جراحی ستون فقرات و جراحی های کم تهاجمی آندوسکوپیک ستون فقرات،
دوره تکمیلی جراحی زانو، لگن و آرتروپلاستی (تعویض مفاصل) و آرتروسکوپی
