سیاه شدن استخوان مچ پا
ضایعه استئوکندرال (آسیب غضروف و استخوان) استخوان تالوس یا در در اصطلاح عامیانه: سیاه شدن استخوان مچ پا نیز گفته می شود.
تالوس، یکی از سه استخوان اصلی تشکیل دهنده مفصل مچ پا است. قرار گیری یک استخوان با استخوان دیگر به نحوی که امکان حرکت را فراهم کند مفصل نامیده می شود. سطوح مفصلی استخوان ها با بافتی براق، خاکستری مایل به سفید، سخت و لغزنده به نام غضروف پوشیده شده است. بافت غضروفی امکان حرکت با اصطکاک کم را می دهد. لایه غضروف محکم به استخوانی که آن را می پوشاند می چسبد. آسیب به بافت غضروف، چه به تنهایی یا همراه با استخوان زیرین، در بسیاری از مفاصل دیده می شود. تالوس یکی از استخوان هایی است که بیشتر تحت تأثیر این نوع آسیب قرار می گیرد و این نوع آسیب به غضروف و استخوان تالوس ضایعه استئوکندرال تالوس نامیده می شود و دارای ویژگی های منحصر به فردی است.
یافته های ضایعات استئوکندرال استخوان تالوس چیست؟
ضایعات استئوکندرال تالوس در هر سنی از دوران کودکی تا پیری قابل مشاهده است. بیمار از درد، سفتی مفصل و تورم مچ پا شکایت دارد. علائم ممکن است متناوب و مرتبط با سطح فعالیت باشد. در معاینه، به جای یک یافته خاص بیماری، حساسیت و تورم در نواحی مختلف اطراف مچ پا دیده می شود و رادیوگرافی مستقیم و MRI برای معاینه رادیولوژیک مورد نیاز است.


آیا درمان غیر جراحی برای ضایعات استئوکندرال استخوان تالوس وجود دارد؟
در مورد ضایعاتی که به طور تصادفی پیدا می شوند، در بیماران مسن و در کودکان، درمانهای غیرجراحی در اولویت قرار دارند. تجویز مسکن و تزریق رایج ترین روش ها هستند. آسپیرات مغز استخوان یا پی آر پی رایج ترین تزریقات مورد استفاده هستند. در این گروه از بیماران، اگر با وجود درمان غیرجراحی، درد بیش از 6-3 ماه ادامه داشته باشد، برای درمان جراحی تصمیم گیری شود.
درمان جراحی ضایعات استئوکندرال استخوان تالوس چگونه انجام می شود؟
درمان جراحی بسته به متغیرهایی مانند محل، اندازه، عمق ضایعه، سن بیمار و انتظارات بسیار متفاوت است.
دبریدمان:
یعنی برداشتن غضروف تخریب شده. برای آسیب های کوچکی که از ضخامت کامل غضروف عبور نمی کنند و به بافت استخوانی زیرین نمی رسند استفاده می شود. به روش آرتروسکوپی انجام می شود. بستری شدن در بیمارستان لازم نیست، بیمار می تواند در عرض چند روز با تحمل وزن کامل راه برود و در عرض چند هفته به زندگی عادی بازگردد.
ایجاد شکستگی های ریز:
روشی است که در مواردی که غضروف به طور کامل آسیب دیده باشد و عمق استخوان آسیب دیده کمتر از 5 میلی متر بوده و سطح ضایعه کمتر از 1-1.5 سانتی متر مربع باشد استفاده می شود. پس از تمیز کردن و برداشتن بافتهای آسیبدیده، شکستگیهای کوچکی با فواصل 3 تا 5 میلیمتری با کمک ابزار مخصوص روی سطح استخوان ایجاد میشود. انتظار می رود از طریق این شکستگی ها، سلول های مغز استخوان در ناحیه آسیب دیده غضروف ایجاد کنند. غضروفی که تشکیل خواهد شد با غضروف اصلی بیمار (غضروف هیالین) متفاوت است. غضروف تازه تشکیل شده دوام کمتری دارد (غضروف فیبروس). به همین دلیل در آسیب های بسیار جزئی و بدون توقع زیاد استفاده می شود. از روش آرتروسکوپی استفاده می شود. نیازی به بستری شدن ندارد. بسته به محل و ویژگی های آسیب، محافظت در برابر تحمل وزن با استفاده از عصا برای 6-8 هفته ممکن است ضروری باشد. میانگین بازگشت به فعالیت های ورزشی 6 ماه است.
AMIC (غضروژن ناشی از ماتریس اتولوگ):
سطح ناحیه غضروف آسیب دیده که از این روش استفاده می شود متغیر است. معمولاً بیش از 1 سانتی متر مربع است. شکاف ایجاد شده پس از دبریدمان و ایجاد میکروشکستگی با ایمپلنت مخصوص پر می شود. این ساختارها که ایمپلنت های داربست نامیده می شوند از موادی به نام کلاژن، هیالورونات یا کیتوزان ساخته شده اند. آنها به عنوان داربستی برای بازسازی غضروف عمل می کنند. برخی نیز ممکن است رشد بافت غضروف را تحریک کنند. PRP یا آسپیرات مغز استخوان نیز می تواند به آنها تزریق شود تا این خواص افزایش یابد. این روش را می توان با جراحی آرتروسکوپی یا باز انجام داد. فیبرو غضروف نیز با این روش تشکیل می شود. معمولاً نیازی به بستری شدن ندارد. ممکن است به بیمار یک آتل داده شود تا مچ پا تا چند روز پس از جراحی بی حرکت بماند. عصا معمولاً به مدت 6-8 هفته برای محافظت از ناحیه جراحی در برابر تحمل وزن استفاده می شود. میانگین بازگشت به ورزش 6 ماه است.
موزاییک پلاستی (پیوند اتولوگ استئوکندرال):
به طور کلی برای آسیب غضروف تمام ضخامت و استخوان بزرگتر از 1 سانتی متر مربع استفاده می شود. می توان آن را به صورت سیلندرهایی که از ناحیه ایی از زانو که کلا بلااستفاده است برداشت و در تالوس پیوند زد.
از نظر فنی، نمی توان آن را به روش آرتروسکوپی انجام داد و جراحی باز انجام می شود. برای رسیدن به این ناحیه، استخوان داخل مچ پا (مالئول داخلی) بریده شده و با تکنیک خاصی از استخوان اصلی خارج می شود. بدین ترتیب نیمه داخلی تالوس دیده می شود. آسیب غضروف در این ناحیه اندازه گیری می شود. یک شکاف با اندازه مناسب برای انتقال سیلندرها به ناحیه آسیب دیده آماده می شود. یک برش کوچک چند سانتی متری در مفصل زانوی همان طرف ایجاد می شود و استوانه هایی از استخوان همراه غضروف برای پر کردن محل آسیب غضروف و استخوان آسیب دیده در تالوس برداشته می شود. استوانه برداشته شده معمولاً 10- 15 میلی متر طول دارد. این استوانه در تالوس قرار می گیرد. معمولاً یک یا دو سیلندر برای پوشش آسیب غضروف در تالوس کافی است. قطر سیلندر حدود 6-8 میلی متر و در برخی مواقع 10 میلیمتر است. بنابراین، پوششی ارائه می شود که با غضروف اصلی (غضروف هیالین) پوشانده شده است و به راحتی با کمک استخوان زیرین به حفره استخوانی که در آن قرار می گیرد، جوش می خورد. استخوان مالئول برداشته شده به جای خود بازگردانده می شود و معمولاً با دو پیچ ثابت می شود. این جراحی را می توان نیاز به یک شب اقامت در بیمارستان دارد. حرکات مفاصل بلافاصله شروع می شود، اما تحمل وزن به مدت 6 هفته مجاز نیست. در پایان این مدت، پس از بررسی اشعه ایکس، مجوز دادن وزن داده می شود. میانگین بازگشت به ورزش 6 ماه است. اگرچه از نظر فنی برای بیماران کمی ترسناک است، اما از نظر درد بعد از عمل، سختی حرکت و عوارض روش بسیار راحت و خوبی است. مشکلات مربوط به ناحیه ای که غضروف از زانو برداشته می شود و مالئول بریده شده در جراحی های انجام شده توسط جراحان مجرب بسیار نادر است. استفاده از غضروف اصلی برای پوشش آسیب غضروف در گروه بیماران جوان با انتظارات بالا حتی از اهمیت بیشتری برخوردار است (شکل 2 و 3).
شکل 3: آسیب بسیار بزرگ غضروف و استخوان در تالوس سمت چپ، بهبودی کامل پس از موزاییک پلاستی در سمت راست
پیوند غضروف (ACI-MACI):
معمولاً برای آسیب های بزرگتر از 2 سانتی متر مربع استفاده می شود. این روش دو مرحله دارد. در مرحله اول، یک قطعه کوچک از غضروف از بیمار گرفته می شود و به آزمایشگاه های ویژه ای که برای این روش ایجاد شده اند فرستاده می شود. سلول های غضروفی خود بیمار تحت شرایط خاصی تکثیر می شوند. سلول های غضروف تکثیر شده به ایمپلنت حامل آغشته می شوند و در روز جراحی فرستاده می شوند. مدت زمانی که طول می کشد تا ایمپلنت آماده شود 3-6 هفته است. ناحیه آسیب دیده با ایمپلنتی که از آزمایشگاه می آید پوشانده می شود. با این روش غضروف هیالین مانند تشکیل می شود. مهمترین عیب آن گران بودن است. بهبودی مشابه سایر جراحی های باز است.
آلوگرافت استئوکندرال:
این روش در صورتی استفاده می شود که ناحیه آسیب دیده در تالوس بیش از حد بزرگ باشد که با روش هایی که تاکنون لیست کردیم پوشش داده نشود و آسیب به بافت استخوانی گسترده باشد. معمولاً برای بیمارانی که با وجود چندین عمل جراحی موفقیت آمیز نبوده اند ضروری است. استخوان تالوس گرفته شده از یک جسد را می توان تا 28 روز تحت شرایط خاص نگهداری کرد و زنده ماندن سلول های غضروف را حفظ کرد. در این مدت می توان پیوند را برای پر کردن ناحیه آسیب دیده انجام داد. پیوند سلول های زنده و توانایی ترمیم آسیب به هر میزان که بخواهیم از مزایای بزرگی است. نسبت به روش های دیگر گران تر است.
انتخاب نوع درمان:
پزشک ارتوپد شما که در جراحی مچ پا تجربه دارد، شما را معاینه می کند و تصاویر رادیوگرافی، ام آر آی یا سی تی اسکن شما را بررسی می کند و سپس در مورد مناسب ترین درمان برای شما تصمیم می گیرد.
نوشته:
متخصص ارتوپدی،
فلوشیپ جراحی ستون فقرات و جراحی های کم تهاجمی آندوسکوپیک ستون فقرات،
دوره تکمیلی جراحی زانو، لگن و آرتروپلاستی (تعویض مفاصل) و آرتروسکوپی