پوکی استخوان
آرتروز چیست؟
کیست گانگلیونی (مچ دست) چیست؟ علائم، علل و درمان
کیست‌های گانگلیونی توده‌های نرم خوش‌خیم و غیرسرطانی هستند که در امتداد تاندون‌ها یا مفاصل دست، معمولاً در مچ دست ایجاد می‌شوند. کیست‌های گانگلیونی، که می‌توانند درشانه، آرنج، زانو، مچ پا و پا نیز ایجاد شوند، معمولاً به شکل‌های گرد یا بیضی شکل هستند و ظاهری پر از مایع ژله‌مانند ایجاد می‌کنند.
کیست گانگلیون چیست؟
کیست های گانگلیونی تومورهای کوچک و خوش خیم بافت نرم هستند که از غشای مفصلی یا غلاف تاندون نشات گرفته و با مایع ژله مانند پر شده اند. بیشتر در مچ دست و با شیوع کمتر در مچ پا و پا دیده می شود. کیست‌های گانگلیونی از کپسول‌های مفصلی و رباط‌هایی که ساختارهای استخوانی را به هم متصل می‌کنند منشأ می‌گیرند. این توده ها با فتق این بافت های همبندی و پر شدن کیسه با مایع مشابه مایع مفصلی مشخص می شوند. کیست های گانگلیون بافت سرطانی بدخیم نیستند و به بافت های بدخیم هم تبدیل نمی شوند.
چه چیزی باعث کیست گانگلیون می شود؟
دقیقاً مشخص نیست که چرا کیست های گانگلیونی تشکیل می شوند. با این حال، تصور می شود که ضربه و فشار قبلی روی این رباط ها در شکل گیری آن نقش داشته باشد. به خصوص کارگران در مشاغلی که نیاز به استفاده شدید از مچ دست و انگشتان دارند در معرض خطر هستند. علاوه بر این، در زنان و در گروه سنی میانسال بیشتر دیده می شود.
علائم کیست گانگلیونی چیست؟
کیست های گانگلیونیی شایع ترین توده خوش خیم مچ دست بوده و بیشتر در مچ دست و پشت دست دیده می شود. شکل آنها بیشتر گرد و به ندرت بیضی شکل است. اندازه آن ممکن است خیلی کوچک باشد که قابل توجه نباشد، یا ممکن است به 2.5 تا 3 سانتی متر برسد. وقتی که کیست تشکیل شد، در طول زمان به طور قابل توجهی بزرگ می شود. به همین دلیل برخی از بیماران با ترس از از اینکه ممکن است سرطانی باشد، به بیمارستان مراجعه می کنند. پس از مشاهده توده، معمولا گاهی اوقات رشد می کند و گاهی کوچک می شود. بیمار اغلب بیان می کند که وقتی زیاد کار می کند و مفصلش را تحت فشار می گذارد، توده رشد می کند و زمانی که استراحت می کند، توده کوچک می شود. علت این است که افزایش فشار داخل مفصل باعث افزایش مایع در کیست می شود.
کیست گانگلیونی چگونه تشخیص داده می شود؟
بزرگ شدن کیست گانگلیونی توجه بیمار را جلب می کند. توده ایی است در زیر پوست، گرد و تا حدی سفت. اگر به اعصاب اطراف فشار بیاورد دردناک می شود. شایع ترین دلیل بیمار برای مشورت با پزشک بزرگ شدن توده و درد است. وقتی که بیمار به پزشک مراجعه می کند، معمولاً معاینه و تاریخچه تشکیل توده برای تشخیص کافی است.
در صورت شک، سونوگرافی بافت نرم یا MRI ممکن است برای تشخیص افتراقی لازم باشد. در برخی موارد نادر، کیست ممکن است در بافت های عمیق تر تشکیل شود و از بیرون قابل مشاهده نباشد. در موارد اینچنینی مریض با درد مچ دست غیرقابل توجیه به پزشک مراجعه میکند، در این موارد انجام MRI را ضروری است.
چگونه کیست گانگلیونی را درمان کنیم؟
نکات مهمی وجود دارد که در درمان باید در نظر گرفت. محل توده، اندازه توده، دردناک بودن یا نبودن آن و تأثیر آن بر حرکات مفصلی است. من معمولاً برای یک توده کوچک و بدون درد روی مچ دست درمان پیگیری را توصیه می کنم. زیرا تقریبا نیمی از کیست های گانگلیونی خود به خود بهبود می یابند. معمولا پس از توضیح اینکه توده خطرناک و بدخیم نیست، اطلاعاتی در مورد بزرگ شدن احتمالی کیست ویا بهبود آن در آینده می دهم و معاینه مجدد بعد از مدت کوتاه یک ماهه را توصیه میکنم.
آسپیراسیون (خالی کردن مایع داخل توده با کمک سرنگ) برای توده هایی که بزرگ و یا دردناک می شوند می تواند امتحان شود، مزیت این کار این است که می توان آن را در شرایط سرپایی و به راحتی انجام شود ولی به علت اینکه کیست سر جای خود باقی می ماند، احتمال عود کیست بالا بوده و در ضمن احتمال عوارضی مانند عفونت را نیز باید در نظر داشت. باید به بیمار در مورد این موضوع اطلاع داده شود و توضیح داده شود که در صورت عدم پاسخ، ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد. کیست هایی که در مجاورت عصب ایجاد می شوند و به عصب فشار می آورند باعث درد می شوند. آسپیراسیون کیست های دردناک خطر آسیب رساندن به بافت عصبی را به همراه دارد. به همین ترتیب، بیشتر کیست های ایجاد شده در جلوی مچ دست در مجاورت شریان ها قرار دارند. بنابراین، آسپیراسیون نباید روی این کیست ها انجام شود.
از سوی دیگر، تلاش برای بیرون زدن کیست به صورت ناخودآگاه توسط بیمار یا اطرافیان و یا تخلیه آن با سوزن هرگز نباید انجام شود، زیرا خطر عفونت و آسیب جدی به بافت های اطراف و استخوانهای مچ را به همراه دارد.
روش جراحی برای کیست گانگلیونی چگونه انجام شود؟
بیحسی محدود معمولاً برای این عمل جراحی کافی است. اما اگر کیست بزرگ و عمیق باشد یا بیمار ترس از بی حسی موضعی باشد، می توان از بیهوشی عمومی یا ماسکی استفاده کرد. عمل جراحی از طریق یک برش پوستی که با توجه به اندازه توده ایجاد می شود انجام می شود. در حین برداشتن توده، لازم است کل کیست از جمله قسمت عمقی برداشته شود. برداشتن ناقص کیست که می تواند به دلیل عدم تجربه جراح باشد، خطر عود را بالا می برد. با این حال، نباید فراموش کرد که حتی پس از مناسب ترین روش های جراحی و توسط جراحان با تجربه، خطر عود در حدود 5 درصد وجود دارد.
نتیجه گیری:
اگر کیست گانگلیونی در مچ دست تشخیص داده شود، پزشک ابتدا پیگیری را توصیه کند و از بیمار خواسته می شود به مفصل استراحت دهد و از مچ بند استفاده کند. اگر توده با وجود این درمان کوچک نشود، بزرگتر شود و یا دردناک باشد، و یا اگر مشکل زیبایی برای بیمار ایجاد کند، جراحی برای کیست توصیه می شود.
آیا کیست گانگلیونی خود به خود از بین می رود؟
اگر کیست گانگلیونی درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟
نوشته:
متخصص ارتوپدی
فلوشیپ جراحی ستون فقرات و جراحی های کم تهاجمی آندوسکوپیک ستون فقرات، دوره تکمیلی جراحی زانو، لگن و آرتروپلاستی (تعویض مفاصل) و آرتروسکوپی
