گزینه های درمانی پارگی های منیسکوس
منیسک ها ساختارهای غضروفی هلال شکل هستند که در مفصل زانو قرار دارند. آنها بین استخوان ران و تیبیا، دو استخوان اصلی که مفصل زانو را تشکیل می دهند، قرار دارند. در هر زانو دو منیسک وجود دارد، یکی داخلی و دیگری خارجی.
منیسک ها چه می کنند؟
تا چهل سال پیش تصور می شد که منیسک ها بقایای بی فایده ای هستند. به همین دلیل در هر بیمار مبتلا به درد زانو، پارگی مینیسک به ذهن متبادر می شود و حتی اگر منیسک در حین جراحی سالم بود به طور کامل برداشته می شد زیرا می گفتند که در آینده پاره خواهد شد! در سال های اخیر، مشخص شده است که منیسک ها وظایف بسیار مهمی برای عملکرد طبیعی زانوها دارند. منیسک های واقع بین دو استخوان مانند یک ضربه گیر عمل کرده و از غضروف های مفصل در برابر ضربه های غیر طبیعی محافظت می کنند و در توزیع نیروهای وارد بر سطوح مفصلی زانو بسیار مهم هستند. آنها همچنین سازگاری سطوح دو طرف مفصل را افزایش می دهند و به گردش داخل مفصلی مایع مفصلی کمک می کنند. در غیاب منیسک، نیروهای وارده به مفصل زانو مستقیماً روی غضروف مفصل وارد می شود و باعث سایش زودرس، یعنی آرتروز می‌شود. با توجه به این اطلاعات، امروزه محافظت از منیسک ها به اولویت اول متخصصین ارتوپدی تبدیل شده است.
پارگی مینیسک چگونه ایجاد می شود؟
پارگی منیسک غالبا در حین حرکت چرخشی زانو درحالیکه پا روی زمین ثابت است رخ می دهد. در افراد جوان برای پاره شدن منیسک ضربه بسیار شدید لازم است و این وضعیت معمولاً در حین حرکت چرخشی روی یک پای ثابت در حین ورزش هایی مانند فوتبال، بسکتبال و اسکی پیش می آید.
با گذشت سال ها، منیسک ها کیفیت، استحکام و انعطاف پذیری خود را از دست می دهند و به اصطلاح "دژنره" شده و تحلیل می روند، منیسک های تحلیل رفته می توانند خیلی راحت تر پاره شوند. به این دلیل در افراد مسن تر، پارگی منیسک ممکن است با یک چمباتمه زدن ساده یا زمین خوردن روی فرش رخ دهد.
منیسک بیرونی تحرک بیشتری نسبت به منیسک داخلی دارد، بنابراین پارگی مینیسک داخلی شایع تر است. اگرچه نادر است، ممکن است ناهنجاری های مادرزادی در منیسک ها وجود داشته باشد. این نوع منیسک بیشتر مستعد پارگی است و ممکن است حتی در دوران کودکی علائمی ایجاد کند.
علائم پارگی منیسک چیست؟
بیماران معمولاً احساس درد ناگهانی و سوزش می کنند. ممکن است صدای پاره شدن را نیز حس کنند. بسته به اینکه کدام منیسک پاره شده باشد، درد در قسمت داخلی یا خارجی زانو بیشتر است. در عرض چند ساعت، به دلیل تجمع مایع یا خون در زانو، تورم در مفصل زانو ایجاد می‌شود. معمولاً امکان پا گذاشتن روی زانوی آسیب دیده وجود دارد، اما لنگیدن وجود دارد و ورزشکاران اغلب مجبورند ورزش را ترک کنند. اگر آسیب شدید باشد، پارگی منیسک ممکن است با پارگی رباط های صلیبی یا جانبی مفصل زانو نیز همراه باشد. در این صورت علائمی مانند ناپایداری و احساس خالی شدن زانو نیز بروز می کند. گاهی اوقات قطعه منیسک پاره شده بین استخوان های تشکیل دهنده مفصل زانو گیر می کند و از حرکت زانو جلوگیری می کند. در این مورد که به زانو قفل شده معروف است، به درمان فوری جراحی نیاز دارد.
با گذشت زمان، درد منتشر در زانو کاهش می یابد و به نقطه ای روی منیسک مربوطه محدود می شود. درد به ویژه در هنگام چرخش های ناگهانی و چمباتمه زدن ایجاد می شود. قطعات منیسک پاره شده می توانند بین سطوح مفصلی گیر کرده و علائمی مانند قفل شدن در زانو ایجاد کنند. همچنین ممکن است صداهایی موسوم به کرپیتاسیون ایجاد کند که قبلاً در زانو وجود نداشته است.
پارگی منیسک چگونه تشخیص داده می شود؟
برای اینکه پزشک شما به تشخیص پارگی منیسک برسد، ابتدا از شما می‌خواهد که نحوه وقوع حادثه را توضیح دهید. سپس زانوی شما را معاینه می کند و به دنبال علائم پارگی منیسک می گردد. ضمناً رباط های جانبی و صلیبی شما را نیز معاینه می کند. پارگی منیسک تا حد زیادی پس از یک شرح حال خوب و معاینه فیزیکی تشخیص داده می شود. پزشک ممکن است برای ارزیابی میزان ساییدگی و پارگی منیسک و پی بردن به اینکه آیا مشکلات دیگری در ساختار استخوان وجود دارد یا خیر، عکس برداری با اشعه ایکس تجویز کند. سال هاست که تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) مفصل زانو به مطمئن ترین روش برای تایید تشخیص پارگی منیسک، تبدیل شده است.
میزان دقت MRI در تشخیص پارگی منیسک در صورتی که به درستی انجام شود و در دستان با تجربه ارزیابی شود، بیش از 95 درصد است. با این حال، MRI تنها عامل تعیین کننده در تصمیم گیری در مورد درمان نیست. در برخی موارد ممکن است تصویر به‌گونه‌ای بدست آید که انگار پارگی وجود دارد، حتی اگر پارگی وجود نداشته باشد (نتیجه مثبت کاذب)، یا برعکس، ممکن است در MRI حتی با وجود پارگی تشخیص داده نشود (نتیجه منفی کاذب). .
به خصوص اگر درمان جراحی برای منیسک قبلا انجام شده باشد، حاشیه خطا به طور قابل توجهی افزایش می یابد و ممکن است به روش های تشخیصی پیشرفته تری نیاز باشد. بنابراین، هنگام تصمیم گیری در مورد درمان، پزشک نه تنها یافته های MRI، بلکه تاریخچه و یافته های معاینه فیزیکی شما را نیز در نظر می گیرد. در برخی موارد، همه این روش های تشخیصی ممکن است ناکافی باشند. در این صورت تشخیص با آرتروسکوپی تایید می شود.
"جراحی آرتروسکوپی چیست" را در این وب سایت ببینید.
گزینه های درمانی برای پارگی منیسک چیست؟
به دلیل اینکه منیسک ها توانایی بهبود خود به خود را ندارند، درمان پارگی منیسک در جوانان بیشتر به روش جراحی است. به جز برخی از پارگی های کوچک که ضخامت کامل منیسک را درگیر نکرده باشد. در بیمارانی که شکایت قابل توجهی دارند، سعی می شود پارگی منیسک با مداخله جراحی ترمیم شود، اگر پارگی برای ترمیم مناسب نباشد، قسمت پاره شده برداشته می شود.
درصورتیکه پارگی کوچک باشد و درمان جراحی انتخاب نشود، می توان از پیوند سلولهای بنیادی و یا پی آر پی کمک گرفت.
"پی آر پی چیست " را در این وب سایت ببینید.
در بیماران مسن تر، پارگی منیسک اغلب با آرتروز در زانو همراه است. در این حالت، مداخله ساده در پارگی منیسک ممکن است مشکل را به طور کامل حل نکند. در این مورد، پزشک در مورد درمان علائم با دارو، تزریق داخل مفصلی، جراحی آرتروسکوپی یا جراحی اصلاح استخوان همراه با آرتروسکوپی تصمیم می گیرد.
ترمیم منیسک چگونه انجام می شود؟
ترمیم جراحی بهترین گزینه برای درمان پارگی منیسک است زیرا اطمینان حاصل می شود که زانو می تواند عملکردهای خود را که برای سلامت طولانی مدت بسیار مهم است باز یابد و انجام دهد. با توجه به گردش عروقی منیسک، توانایی التیام بخشی آنها زیاد نیست و تقریباً یک پنجم پارگی های منیسک برای ترمیم مناسب هستند. ترمیم منیسک در حال حاضر با جراحی آرتروسکوپی انجام می شود.
تصویر شماتیک از ترمیم منیسک
پس از اینکه پزشک تشخیص داد که پارگی برای ترمیم مناسب است، می تواند پارگی منیسک شما را با سوزن های بلندی که از طریق کانول های مخصوص وارد می شود، ترمیم کند. بخیه ها در هر دو طرف بالا و پایین منیسک به فواصل 3-4 میلی متر در امتداد پارگی قرار می گیرند.
یک برش کوچک اضافی باید در جایی که بخیه ها برداشته شده و در خارج از مفصل بسته می شوند ایجاد شود. ترمیم منیسک با برخی از دستگاه های ترکیبی ایمپلنت و بخیه که در سال های اخیر ساخته شده اند بسیار آسان تر شده است.
بسته به نوع ترمیم و اینکه آیا مداخله دیگری در مفصل انجام شده است یا نه (مانند جراحی رباط صلیبی)، ممکن است لازم باشد مریض تا چند هفته پس از جراحی از عصا استفاده کند و به صورت طولانی مدت از چمباتمه خودداری کند. بازگشت به ورزش ممکن است بین 4 هفته تا 4 ماه طول بکشد. میزان موفقیت ترمیم منیسک بسته به نوع پارگی و نوع جراحی انجام شده متفاوت است، اما بین 70 تا 95 درصد است. ممکن است علیرغم ترمیم، منیسک بهبود نیابد یا دوباره پاره شود. به عبارت دیگر، ممکن است در 30-5 درصد از بیمارانی که تحت ترمیم منیسک قرار می‌گیرند، جراحی دوم مورد نیاز باشد. اگرچه میزان شکست زیاد به نظر می رسد، اما با توجه به ساییدگی و آرتروز که در غیاب منیسک در زانو ایجاد می شود، این خطر قابل قبول است. اگر ترمیم ناموفق باشد، با یک جراحی ساده می توان قطعه منیسک پاره شده را برداشت.
منیسککتومی چیست؟
اگر پزشک تشخیص دهد که پارگی منیسک برای ترمیم مناسب نیست، قطعه منیسک پاره شده برداشته می شود تا داخل زانو گیر نکند و به سطوح مفصلی آسیب نرساند. این روش منیسککتومی نامیده می شود. در طی این روش فقط قسمت پاره شده برداشته می شود و قسمت سالم باقی مانده منیسک حفظ می شود. به این عمل منیسککتومی پارشیل و یا جزئی می گویند.
هرچه بتوان بافت منیسک بیشتری را حفظ کرد، برای سلامت طولانی مدت زانو بهتر خواهد بود. زیرا بافت منیسک محافظت شده همچنان بار را تحمل می کند، هرچند تا حدی. نتایج اولیه منیسککتومی جزئی بسیار خوب است. پس از جراحی نیازی به برنامه توانبخشی جدی نیست. بازگشت به زندگی عادی و ورزش در عرض چند روز یا چند هفته پس از تمرینات اغلب در خانه امکان پذیر است.
در طول پیگیری‌های بیش از 15 سال، یافته‌های مربوط به ساییدگی زانو ممکن است در تقریباً یک پنجم بیمارانی که تحت منیسککتومی جزئی قرار گرفته‌اند، رخ دهد. این یافته ها به خصوص در بیمارانی که منیسک خارجی آنها برداشته شده است، در مقایسه با بیمارانی که منیسک داخلی آنها برداشته شده است، شدیدتر است.
پیوند منیسک چیست؟
پیوند بافت منیسک به یک موضوع رایج برای جلوگیری از ساییدگی زانو در بیمارانی که منیسک آنها به شدت آسیب دیده است و باید به طور کامل برداشته شود، تبدیل شده است. بافت های منیسک منجمد گرفته شده از جسد را می توان پس از آزمایش برای جلوگیری از انتقال بیماری پیوند زد. میزان موفقیت این روش که در کشور ما کاربرد بسیار محدودی دارد در 10 سال پیگیری بین 60 تا 80 درصد است. جراحی های مرتبط با استخوان نیز ممکن است همراه با پیوند منیسک مورد نیاز باشد که به یک جراحی بزرگ نیاز دارد.
با وجود آزمایش های انجام شده، خطر ابتلا به بیماری عفونی از فرد دهنده در حدود سه در یک میلیون وجود دارد.
مطالعات بر روی تولید و پیوند بافت منیسک مصنوعی به جای بافت های گرفته شده از فرد دیگر ادامه دارد. با تکنولوژی امروزی، از بافت های مصنوعی منیسک فقط می توان در آسیب های جزئی منیسک استفاده کرد.
نوشته:
متخصص ارتوپدی،
فلوشیپ جراحی ستون فقرات و جراحی های کم تهاجمی آندوسکوپیک ستون فقرات،
دوره تکمیلی جراحی لگن و زانو و آرتروپلاستی (تعویض مفاصل) و آرتروسکوپی
