انحراف شست پا یا هالوکس والگوس چیست؟
انحراف شست Hallux Valgus که به بونیون یا هالوکس والگوس نیز معروف است، به علت ایجاد درد و اختلالات زیبایی، زندگی بیماران را به میزان قابل توجهی تحت تاثیر قرار می دهد. مهم ترین علت این اختلال عوامل ژنتیکی است و بیشتر در زنان دیده می شود. در حالی که روش های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، اورتوزهای مختلف و تغییر سبک زندگی در درمان این بیماری در مراحل اولیه استفاده می شود، موارد پیشرفته تر است با جراحی درمان می شود.
بیرون زدگی انگشت شست و یا هالوکس والگوس چیست؟
هالوکس والگوس انحنای غیر نرمال انگشت شست پا است. انگشت شست پا به سمت انگشتان دیگر خم می شود و استخوان متاتارس زیر انگشت شست پا نیز در جهت مخالف بیرون می زند. بنابراین، برآمدگی در ریشه شست پا و در قسمت داخلی پا نزدیک به کف پا ایجاد می شود. به این اختلال، بیرون زدگی انگشت شست، یعنی هالوکس والگوس می گویند. این بیماری که عموماً ارثی است در زنان بیشتر دیده می شود. به عبارت دیگر، خطر ابتلا به بیرون زدگی انگشت شست در کسانی که مادر یا مادربزرگشان آن را داشته اند بیشتر است. هالوکس والگوس شایع ترین بدشکلی پا است.
علل هالوکس والگوس چیست؟
مهم ترین علت ژنتیک یعنی انتقال خانوادگی است. جدای از این بیماری در افراد دارای کف پای صاف شایع تر است. در افرادی که زمینه ژنتیکی مناسبی دارند و از کفش های پاشنه بلند و جلو باریک استفاده می کنند، بیشتر رخ می دهد. علاوه بر این، ایستادن برای مدت طولانی نیز از جمله عواملی است که بر هالوکس والگوس تأثیر می گذارد.
علائم هالوکس والگوس چیست؟
شایع ترین علامتی که بیماران بیان می کنند گیر کردن برآمدگی شست پا موقع پوشیدن کفش و درد و تورم ناشی از آن است. در اثر گیر کردن، تورم افزایش می یابد، با افزایش تورم، گیر کردن بیشتر می شود و این وضعیت وارد یک دور باطل می شود. با افزایش تورم و خم شدن انگشت، شکایت بیمار نیز افزایش می یابد. درد به دلیل تورم ایجاد می شود و تورم و پینه بزرگی روی استخوان ایجاد می شود که به آن «بونیون» می گویند. از سوی دیگر، با خم شدن انگشت پا، مکانیک پا شروع به خراب شدن می کند. ضخیم شدن پوست پا که باید زیر انگشت شست باشد، در زیر انگشت دوم و سوم با بلند شدن شست ایجاد می شود. با خم شدن پا، مرکز فشار وارده به پا به سمت وسط جابجا می شود و به دلیل تغییر در محل فشار و بدتر شدن مکانیک پا، هنگام راه رفتن، درد در وسط پا شروع می شود.
علائم هالوکس والگوس را می توان به شرح زیر فهرست کرد:
- درد و سوزش برآمدگی کنار انگشت شست پا هنگام پوشیدن کفش
- ناتوانی در یافتن کفش مناسب یا راحت
- انگشت شست پا به سمت انگشت دوم خم می شود
- تغییر شکل چهار انگشت دیگر
- درد در کف پا
هالوکس والگوس چگونه تشخیص داده می شود؟
در معاینه فیزیکی که توسط پزشک متخصص انجام می‌شود، انگشت شست به سمت انگشتان دیگر خم می‌شود و انگشتان دیگر را هل می‌دهد، در موارد پیشرفته تربه زیر آنها می‌رود، برآمدگی استخوانی به نام بونیون ایجاد می‌شود. به عبارت دیگر، نگاه کردن به ظاهر پا به تشخیص کمک می کند. با این حال، عکس رادیوگرافی پا در حین تحمل وزن گرفته می شود. با استفاده از این فیلم اشعه ایکس، اندازه گیری های لازم زاویه ها انجام می شود و درمان هایی که قرار است انجام شوند، بر اساس این زوایا انجام می گیرند.
درمان هالوکس والگوس چگونه انجام می شود؟
این بیماری دارای سه مرحله است و درمان بسته مرحله بیماری و میزان تغییر شکل و میزان درد و ناراحتی بیمار متفاوت است. موارد خفیف را می توان با تمرینات هدفمند، تمرینات خانگی، فیزیوتراپی، کفش های مخصوص یا آتل بونیون که در شب استفاده می شود اصلاح کرد. در موارد جدی تر، علائم ممکن است علیرغم استفاده از اسپلینت، بونیون بدتر شود. در چنین مواردی نیاز به جراحی است.
درمان مراحل اولیه (خفیف): در مراحل اولیه، بیمار فقط دارای اختلال زیبایی است و درد شدیدی احساس نمی شود. به همین دلیل، جراحی انجام نمی شود و درمان‌های غیرجراحی زیر برای تسکین علائم انجام می‌شوند:
- تغییر سبک زندگی: در صورتی که بیمار درد شدیدی نداشته باشد، توصیه می شود بیمار از کفش های تنگ استفاده نکند، در صورتی که برای کار باید کفش پاشنه بلند بپوشد هنگام رفت و آمد به محل کار از کفش های کتانی استفاده کند و در محل کار این کفش ها را با کفش های پاشنه بلند جایگزین کنید.
- ورزش: انجام تمرینات برای شست توصیه می شود. این تمرینات با کشیدن انگشت شست به سمت مخالف تغییر شکل انجام می شود. این تمرینات را می توان با کشیدن انگشت در جهت مخالف با کمک دست یا بانداژ هنگام تماشای تلویزیون در عصر انجام داد. اگر بیمار بیماری هالوکس والگوس ژنتیکی داشته باشد سیر این بیماران در همین راستا است. ورزش تضمین می کند که وضعیت بدتر نمی شود. اگر ارث ژنتیکی خیلی جدی نباشد و خمیدگی خفیفی وجود داشته باشد، فشار دادن انگشت در جهت مخالف باعث شل شدن عضلات و جلوگیری از درد می شود.
- اورتزهای سیلیکونی: غلطک های سیلیکونی بین انگشتان را می توان برای بیرون زدگی خفیف شست استفاده کرد. این روش نیز مانند تمرین سعی می کند انگشت شست را در جهت مخالف تغییر شکل نگه دارد. اورتزهای سیلیکونی همچنین دارای قسمتی است که از بونیون روی شست محافظت می کند.
- ارتز: ارتزهایی که انگشت شست را در جهت مخالف فشار می دهند را می توان عصرها در منزل استفاده کرد. این ارتزها باعث می شوند که شکل انگشت شست پا که از ایستادن در جهت مخالف در طول روز خسته شده است، مانند قبل باقی بماند و به پا استراحت داده و درد را کاهش دهد.
درمان مرحله دوم:
در مواردی که فرد از درد شاکس است ولی انگشت شست زیاد کج نبوده، زوایای تشخیص داده شده توسط اشعه ایکس زیاد در حدی نیست که نیاز به اصلاح استخوان باشد و فقط بیرون زدگی استخوان برجسته است، یک جراحی جزئی انجام می شود که در آن فقط برآمدگی استخوان صاف شده و عضلاتی که باعث کج شدن انگشت شست می شوند، شل می شوند. به این عمل بونیونکتومی می گویند. این روش فقط برای بیماران هالوکس والگوس در مراحل اولیه استفاده می شود، جایی که زوایای تشخیص شده توسط اشعه ایکس بسیار کم است و زوایای استخوان های متاکارپ خیلی زیاد نیست. در صورتیکه این روش برای بیمارانی با زوایای بسیار بد انجام می شود، تغییر شکل پا ممکن است دوباره رخ دهد. به همین دلیل باید در بیمارانی که زاویه انحنای بالایی در عکسبرداری با اشعه ایکس دارند، جراحی اصلاح استخوان که خط سوم درمان است باید انجام شود.
مرحله سوم درمان:
وقتی درمان های غیرجراحی کمکی نمی کند و راه رفتن برای بیمار بسیار دردناک می شود، گزینه جراحی برای بیماران پیشنهاد می شود. این روش استئوتومی نامیده می شود. در حین جراحی، بونیون برداشته شده و استخوان ها را بریده و به زوایای صحیح برگردانده و با پیچ ثابت می شوند تا انگشت شست پا به موقعیت صحیح بازگردد.
سوالات متداول در مورد هالوکس والگوس:
داشتن سابقه خانوادگی بیرون زدگی انگشت شست به دلیل مشکلات ساختاری ارثی پا مانند صافی کف پا
صدمات پا
بیماری های التهابی مانند آرتریت روماتوئید
کفش های جلو باریک و پاشنه بلند
نمونه های جراحی که توسط دکتر محمد اسدی فانید انجام شده است:
نمونه جراحی
جهت مشاهده نمونه جراحی های بیشتر انحراف شست پا یا هالوکس والگوس کلیک کنید.
آیا شما و یا اطرافیانتان دچار انحراف شست پا یا هالوکس والگوس هستید؟ جهت مشاوره و ویزیت با دکتر محمد اسدی فانید تماس بگیرید.
نوشته:
متخصص ارتوپدی،
فلوشیپ جراحی ستون فقرات و جراحی های کم تهاجمی آندوسکوپیک ستون فقرات،
دوره تکمیلی جراحی زانو، لگن و آرتروپلاستی (تعویض مفاصل) و آرتروسکوپی
