پی آر پی چیست؟
پی آر پی (Platelet-Rich Plasma) که به نام پلاسمای غنی از پلاکت نیز شناخته می شود، روشی است که از خون خود فرد تهیه می شود و برای تحریک و تنظیم بهبودی در بسیاری از زمینه های پزشکی استفاده می شود. 10 تا 60 میلی لیتر خون از بیمار گرفته می شود، قسمت های ناخواسته خون با استفاده از فیلترهای یکبار مصرف مخصوص، کیت آماده سازی پی آر پی و دستگاه های سانتریفیوژ جدا و خارج می شود. قسمت 2-6 میلی لیتری باقی مانده حاوی پلاسمای غنی از پلاکت است و در بسیاری از آسیب های اسکلتی عضلانی کاربرد دارد. عملکرد اصلی پلاکت ها تشکیل لخته ای است که خونریزی را هنگام آسیب دیدگی متوقف می کند. علاوه بر این، آنها حاوی ده ها فاکتور رشد مفید هستند که به ترمیم و بهبود بافت ها کمک می کنند. هنگامی که این فاکتورهای رشد وارد محیط می شوند، با حمایت از مکانیسم های درمانی خود بدن، به ترمیم بافت های آسیب دیده کمک می کنند.
آنچه در این مقاله می خوانید:
آیا پی آر پی یک دارو است؟
پی آر پی یک دارو نیست. این ماده حاوی هیچ ماده ای غیر از خون خود فرد نیست. بر خلاف داروها، اثر آن محدود به منطقه ای است که در آن محل تزریق می شود. عوارض جانبی در کلیه، کبد، قلب، ریه و معده ایجاد نمی کند. حاوی کورتون نیست. PRP حاوی فاکتورهای رشدی است که سلول‌های ترمیمی بدن را قادر می‌سازد تا به آن ناحیه برسند و تکثیر شوند. این عوامل همچنین تأثیرات مثبتی بر تشکیل عروق جدید، پیشگیری از عفونت و تولید پروتئین های بافتی دارند. در سال‌های اخیر، فرم‌های حاوی اسید هیالورونیک نیز برای برخی کاربردهای PRP داخل مفصلی تولید شده اند. در این نوع تزریق ابتدا پی آر پی از خون گرفته شده از بیمار تهیه می شود و سپس با اسید هیالورونیک مخلوط شده و به مفصل تزریق می شود.
آیا سلول های بنیادی در پی آر پی وجود دارد؟
برخلاف تصور عموم، پی آر پی حاوی سلول های بنیادی بسیار کمی است. سلول های بنیادی به تعداد کم در بسیاری از بافت های سیستم اسکلتی عضلانی مانند ماهیچه، مغز استخوان، بافت چربی و سینوویوم (لایه غشایی نازک پوشاننده مفصل) یافت می شوند. برای استفاده از سلول های بنیادی برای مقاصد درمانی، یا باید بافت گرفته شده از مغز استخوان و یا بافت های جنینی را با تکنیک های خاصی تغلیظ کرد و یا سلول های به دست آمده از بافت های فوق را در محیط آزمایشگاهی تولید کرد و در جلسه ایی دیگر تزریق کرد.
آیا می توان PRP یک فرد را برای افراد دیگر تزریق کرد؟
اگرچه فرآورده های خونی را می توان در صورت نیاز برای افراد دیگر نیز اعمال کرد، اما PRP را فقط می توان برای خود شخص تزریق کرد. بنابراین خطر انتقال بیماری هایی مانند هپاتیت و ایدز وجود ندارد. PRP باید در عرض چند دقیقه پس از آماده سازی استفاده شود، اثر آن پس از 10 دقیقه به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.
PRP چند بار و چگونه انجام می شود؟
هیچ مدرک قطعی مبنی بر اینکه چند بار استفاده از PRP باید انجام شود وجود ندارد. در حالی که یک بار مصرف در برخی موارد کافی است، بسته به پاسخ بیماری می توان آن را هر 4 هفته تکرار کرد. تزریق PRP باید در شرایط استریل انجام شود. امروزه PRP را می توان به روش های مختلفی انجام داد. رایج ترین روش استفاده، تزریق به بافت هدف با کمک سوزن است. روش دیگر، قرار دادن پی آر پی، تهیه شده به صورت ژله ای، در ناحیه ای است که می خواهید در حین جراحی اثر داشته باشد. در نهایت می توان از PRP برای افزایش اثربخشی ایمپلنت های قرار داده شده برای ترمیم غضروف با اشباع این ایمپلنت ها در حین جراحی استفاده کرد.
پی آر پی در چه بیماری هایی موثر است؟
PRP در زمینه های مختلف جراحی عمومی، جراحی پلاستیک و ارتوپدی وحتی جزاحی زنان و ناباروری کاربرد دارد. در این میان، کاربردهای ارتوپدی را می توان در چند عنوان خلاصه کرد:
- التهاب تاندون (تاندینوپاتی) های مزمن: 79 تا 93 درصد نتایج موفقیت آمیز با استفاده از PRP در آرنج تنیس بازان به دست آمده است. این میزان بهتر از نتایج به دست آمده با استفاده از کورتون است و از مضرات استفاده از کورتون اجتناب می شود و عود نیز کمتر است. به طور مشابه، حدود 80٪ نتایج موفقیت آمیز با کاربرد PRP در بیماری های تاندون آشیل، آسیب های مزمن تاندون کشکک و بیماری فاشیت کف پا گزارش شده است. در این گروه بیماران، در مواردی که استراحت، داروها و روش های فیزیوتراپی نتوانند نتایج رضایت بخشی را ایجاد کند، PRP درمان خوبی است.
- آسیب های رباط زانو: مطالعاتی وجود دارد که نشان می دهد بهبودی سریع تر و بازگشت کوتاه تر به ورزش با تزریق PRP پس از آسیب های رباط جانبی داخلی، که در ورزشکاران رایج است دیده شده است.
- آسیب‌های عضلانی: بازگشت سریع‌تر به ورزش با تزریق PRP در موارد کشیدگی عضلانی یا خونریزی عضلانی در ورزشکاران گزارش شده است.
- استئوآرتریت (آرتروز): مطالعات نشان می دهد که تزریق پی آر پی در مراحل اولیه آرتروز در مفصل زانو باعث کاهش درد بیماران و بهبود عملکرد آنها به مدت حداقل 6 ماه می شود و درمان PRP سیر آرتروز را کندتر می کند و این تاثیر بواسطه پرکردن ترک خوردگی های سطح غضروفی با بافت فیبروز بوده ولی نمی تواند ساییدگی موجود غضروف را معکوس کند. در مطالعات تطبیقی نشان داده شده است که تزریق PRP نسبت به تزریق اسید هیالورونیک بهتر است.
- بهبود ترمیم غضروف: درمان آسیب های غضروفی در بیماران جوان هنوز یک مشکل مهم باقی مانده است. امروزه امکان بازسازی غضروف مفصلی آسیب دیده با ساختار معماری اولیه و خواص بیولوژیکی آن وجود ندارد. کاربردهای PRP برای بهبود کیفیت بافت ترمیم کننده ایجاد شده توسط بسیاری از روش های درمانی مورد توجه قرار گرفته است. پوشش های بیولوژیکی به نام ماتریکس که در ترمیم غضروف استفاده می شود، ساختارهای مصنوعی و قابل حل هستند که محیط مناسبی را برای رشد و تبدیل سلول ها به غضروف فراهم می کنند. نشان داده شده است که با استفاده از PRP یا کنسانتره مغز استخوان همراه با این ماتریس ها می توان بافت ترمیمی با کیفیت بالاتری به دست آورد. امروزه این مورد مطالعه شده ترین و هیجان انگیزترین حوزه PRP است.
- به عنوان کمک در حین جراحی: در مطالعات مختلف، از فرم ژله ای PRP در پروتز زانو، ترمیم پارگی عضلات شانه و ترمیم رباط صلیبی قدامی استفاده شده است. اگرچه خونریزی بعد از عمل را کاهش می دهد، اما تأثیر مثبتی بر نتایج نشان داده نشده است.
بعد از انجام پی آر پی چه کاری باید انجام دهم؟
پس از انجام PRP، استفاده از یخ و استفاده از مسکن های مشتق ازاستامینوفن برای درد مناسب است. داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (مانند دیکلوفناک، ناپروکسن، ژلوفن و ایبوپروفن) توصیه نمی شوند زیرا اثربخشی کاربرد PRP را کاهش می دهند. استراحت بخش مهمی از ریکاوری است و بنابراین ورزش و ورزش شدید پس از انجام PRP توصیه نمی شود. تمرینات کششی ساده را می توان انجام داد، اما باید از تمرینات با وزنه اجتناب کرد. میتوان از بانداژ و زانوبندهای ساده استفاده کرد. بازگشت به ورزش و تمرین ممکن است بین 3-6 هفته متفاوت باشد. در این دوره، لازم است از مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی خودداری کنید.
آیا کاربرد PRP عوارضی دارد؟
پس از اعمال PRP، ممکن است تورم و درد در ناحیه تزریق ایجاد شود ولی شایع نیست. این درد ممکن است تا چند روز ادامه داشته باشد اما با مسکن های ساده و استفاده از یخ می توان این مشکل را برطرف کرد. جدای از این، پی آر پی هیچ عارضه جانبی روی اندام های داخلی مانند کلیه ها،کبد، قلب و ریه ندارد. از آنجایی که از خون خود فرد استفاده می شود، خطر واکنش های آلرژیک وجود ندارد. اطلاعاتی در مورد مصرف آن در دوران بارداری وجود ندارد.
آیا PRP بر تست دوپینگ تاثیر می گذارد؟
استفاده از PRP به عنوان تزریق در سیستم اسکلتی عضلانی توسط آژانس جهانی ضد دوپینگ کمیته بین المللی المپیک (WADA) از محدوده مواد و اعمال ممنوعه خارج شده است و دوپینگ محسوب نمی شود. از آنجایی که مثل دارو از طریق ادرار دفع نمی شود، شناسایی آن در آزمایشات دوپینگ ممکن نیست. تزریق PRP داخل وریدی همچنان ممنوع است.
نوشته:
متخصص ارتوپدی
فلوشیپ جراحی ستون فقرات و جراحی های کم تهاجمی آندوسکوپیک ستون فقرات، دوره تکمیلی جراحی زانو، لگن و آرتروپلاستی (تعویض مفاصل) و آرتروسکوپی
آیا شما و یا اطرافیان تان به پی آر پی نیاز دارید؟ جهت مشاوره و ویزیت با ما تماس بگیرید.
