ضایعه غضروفی-استخوانی مچ پا (ضایعه استئوکندرال تالوس)

تالوس مهمترین استخوان مچ پا بوده با درشت نی و نازک نی مفصل می شود و حرکات مختلف مچ پا به این استخوان وابسته است. ضایعه موسوم به ضایعه استئوکندرال تالوس ضایعه مهمی بوده و پیشاهنگ آرتروز مچ پا است.

دکتر محمد اسدی فانید

آنچه در این مقاله می خوانید:

ضایعه غضروفی-استخوانی مچ پا (ضایعه استئوکندرال تالوس)

اغلب آرتروزهای مچ پا به علت آسیب غضروف استخوان تالوس موسوم به ضایعه استئوکندرال تالوس اتفاق می افتد، در نا حیه ایی از استخوان که به گنبد تالوس موسوم است.

این بیماری که با نام استئوکندریت دیسکانس تالوس نیز شناخته می شود، اغلب با یک آسیب تروماتیک مانند پیچ خوردگی شدید مچ پا همراه است. با این حال، می تواند به علت فشار مزمن به مچ پا به علت اضافه وزن و یا انجام کارهای سنگین و یا بی ثباتی مفصل مچ پا به علت آسیب لیگامان های پا رخ دهد.

این ضایعه غالبا در قسمت داخلی گنبد تالوس و با شیوع کمتر در قسمت بیرونی آن ایجاد می شود.

علائم بالینی ضایعه غضروفی-استخوانی مچ پا:

بسیاری از بیماران مبتلا بدون علامت هستند (بدون درد یا تورم) و ممکن است به عنوان یک یافته اتفاقی در MRI پیدا شود که برای ارزیابی مشکل دیگریا انجام شده است. اگر ضایعه به اندازه کافی بزرگ باشد یا غضروف پوشاننده جابجا شده باشد، علامت دار می شود. این علائم شامل درد در کل مچ پا و یا درد موضعی در در داخل و یا خارج مچ پاست. در ابتدا درد با فعالیت به ویژه دویدن، راه رفتن و پریدن شروع می شود ولی به تدریج این دردها شروع به دائمی شدن می کند و حتی در حالت استراحت نیز وجود دارد. مریض ها از علائم مکانیکی، مانند صدای کلیک ویا خش خش هم حکایت می کنند.

ضایعه غضروفی-استخوانی در قسمت بیرونی گنبد تالوس معمولاً به دنبال پیچ خوردگی مچ پا ایجاد می شوند. در حالی که، در قسمت داخلی گنبد تالوس معمولاً با اضافه بار مزمن مچ پا مرتبط اند.

مطالعات تصویربرداری ضایعه غضروفی-استخوانی مچ پا:

برای تشخیص ضایعه استئوکندرال می توان از اشعه ایکس ساده استفاده کرد. نواحی کاهش تراکم (یعنی نواحی تیره تر) که در اشعه ایکس ساده دیده می شود معمولا نشان دهنده این وضعیت است، اگرچه در مراحل اولیه معمولا از چشم رادیولوژیست ها پنهان می ماند و رادیوگرافی نرمال گزارش می شود.

استاندارد طلایی برای تشخیص ضایعه استئوکندرال MRI است. MRI نشان دهد که غضروف آسیب دیده و استخوان جابجا شده اند یا نه. این امر برای تصمیم گیری برای درمان مهم است.

درمان غیر جراحی ضایعه غضرفی- استخوانی مچ پا:

درمان غیرجراحی می تواند برای ضایعه استئوکندرال کوچک و غیر عمیق و غیر جابجا شده موفقیت آمیز باشد، به خصوص اگر این بیماری به موقع تشخیص داده شده و درمان شود. در بیماران جوانتر، به ویژه کودکان یا نوجوانان در حال رشد، در مقایسه با بزرگسالان شانس بسیار بیشتری برای بهبودی با روش درمانی غیر جراحی دارند.

چندین روش درمان غیرجراحی برای درمان ضایعات استئوکندرال وجود دارد:

بی‌حرکتی با گچ: اگر ضایعه استئوکندرال به دنبال یک آسیب حاد رخ دهد، بی‌حرکتی اولیه در گچ به مدت 4-6 هفته می‌تواند با کاهش استرس بر روی ضایعه استئوکندرال به بهبودی کمک کند. این رویکرد درمانی را می توان در ابتدا در ضایعه استئوکندرال های غیر جابجا شده امتحان کرد. البته این روش خطراتی مانند ترومبوز و ترومبوآمبولی به همراه دارد.
فیزیوتراپی: کار بر روی تقویت عضلات اطراف مچ پا، دامنه حرکتی مچ پا و ایجاد تعادل (حس عمقی)
می توان از بریس های محافظ (مثلاً مچ پا) برای کاهش استرس نیز استفاده کرد.

درمان جراحی ضایعه غضرفی- استخوانی مچ پا:

درمان جراحی برای ضایعه استئوکندرال های بزگ و یا جابجا شده یا ضایعاتی که با درمان های غیر جراحی مناسب بهبود نیافته اند اندیکاسیون دارد.

درمان جراحی ضایعه استئوکندرال شامل موارد زیر است:

دبریدمان آرتروسکوپی (تمیز کردن) و میکروشکستگی محل ضایعه استئوکندرال. این درمان جراحی استاندارد است و منجر به نتایج خوب یا عالی در 75 تا 80 درصد از بیماران مبتلا به ضایعه استئوکندرال کمتر از 15 میلی‌متر مربع می‌شود.
موزاییک پلاستی یا انتقال اتولوگ اتولوگ استئوکندرال: روشی است برای بیمارانی که تحت درمان آرتروسکوپی تمیز کردن (دبریدمان) و میکروشکستگی قرار گرفته‌اند و هنوز خوب نشده اند و یا بیمارانی که ضایعه بزرگ دارند انجام می شود. مزیت این روش این است که غضروف آسیب دیده را با غضروف و استخوان برداشت شده از خود بیمار (اتوگرافت) جایگزین می کند. پیوند معمولاً از زانوی بیمار روی همان پا، از ناحیه ای از آن مفصل که هیچ باری را تحمل نمی کند، برداشته می شود.

هر دو روش جراحی فوق به طور موفقیت آمیزی توسط نویسنده انجام می گیرد.

انتقال آلوگرافت استئوکندرال (یعنی از انسان دیگر): یک پلاگ استخوان و غضروف نیز ممکن است از جسد گرفته شود و به محل ضایعه استئوکندرال پیوند زده شود. این امر از نیاز به برداشت استخوان و غضروف از قسمت دیگری از بدن (مثلاً زانو) جلوگیری می کند. آلوگرافت استئوکندرال (گرافت انسانی) برای درمان ضایعات بزرگ تالار با موفقیت استفاده شده است. با این حال، هر چه گرافت بزرگتر باشد، احتمال عدم موفقیت پیوند به دلیل اختلال خونرسانی جدید در آن بیشتر است.
پیوند کندروسیت اتولوگ: برداشت غضروف سالم خود بیمار، رشد سلول ها در آزمایشگاه و سپس کاشت مجدد این سلول ها به ناحیه ای که غضروف از بین رفته است، می باشد. متأسفانه، این روش در مچ پا هنوز با موفقیت بالینی مورد انتظار روبرو نشده است و در حال حاضر تحقیقات آزمایشگاهی و بالینی در این زمینه ادامه دارد.